filipinler

Filipinler Cumhuriyeti


Başkent Manila

14°35′N, 121°0′E

En büyük şehir Quezon City

Resmî dil(ler) Filipince, İngilizce
Hükûmet Cumhuriyet

- Cumhurbaşkanı Gloria Macapagal-Arroyo
- Başkan Yardımcısı Noli de Castro
- Başkanlık Senatosu Başkanı Juan Ponce Enrile
- Temsilciler Meclisi Başkanı Prospero C. Nograles
- Anayasa Mahkemesi Başkanı Reynato Puno

Bağımsızlık İspanya ve Birleşik Devletler'den
- İspanya Hakimiyeti 27 Nisan 1565
- Bağımsızlık 12 Haziran 1898
- Tydings-McDuffie Anlaşması 24 Mart 1934
- Manila Antlaşması 4 Temmuz 1946
- İlan Edilişi 2 Şubat 1987

Yüzölçümü
- Toplam 299,764 km² (72nd.)
115,831 sq mi
- Sular (%) 0.61%

Nüfus
- 2009 yılında 91,983,000 (12th.)
- 2007 sayımına göre 88,574,614
- Yoğunluk 306.6/km² (44th.)


Telefon kodu ++63

Filipinler ya da resmî adı ile Filipinler Cumhuriyeti, (Filipince: Repúbliká ng̃ Pilipinas) Güneydoğu Asya'da Malay Takımadaları bölgesinde yer alan adalar ülkesidir. Başkenti Manila'dır. Filipinler toplam 7 bin 107 adadan oluşur. Yaklaşık olarak toplam yüzölçümü 300 bin km²dir. Bu da bu ülkeyi dünya yüzölçümüne göre ülkeler listesinde 72. yapar.


Şuan çoğu Filipinli'nin kökeni Avusturalyalı'lara dayanır. Bunların yanında Çinli, İspanyol, Amerikan ve Arap kökenliler de bulunmaktadır. Zengin bir tarihe sahip olan Filipinler, doğu kültüründen büyük izler taşır. Filipince ve İngilizce resmî dillerdir.

Tarih

Arkeolojik ve Paleontolojik teori, Homo Sapiens'in yaklaşık i.ö. 50 bin yıl önce Palawan'da (Filipin in Western Visayas bölgesinin bir ada vilayeti) var olduğunu ileri sürer. Atea'ların (yerli halk) şimdiki Filipinler'den 30 bin yıl önce kara köprüsüyle buraya vardığı düşünülür. Çünkü bu alan, Buzul Çağı'nda Asya kıtası'na bağlıydı. Filipin halkının çok büyük bir çoğunluğunun ataları Austronesian (Okyanus ve güney Asya, Tayvan halkı)lar, Luzan'ın uç kuzeyine İ.Ö. yaklaşık 3.yy'da yerleştiler. Filipinlerin geri kalan alanlarına yayıldılar ve daha sonra Güney Asya kıyıları ve Batı Pasifik adalarında kolonileştiler. Arap, Çinli ve Hintli tüccarlarlar Filipili'lerle temas halindeydi.

İspanya için denize açılan Portekizli kaşif Ferdinand Magellan ve onun tayfaları, takımadalara 1521'de varan ilk Avrupalılardı. Macellan, yerli savaşçılar tarafından Mactan Adasında Lapu-Lapu ve adamlarıyla politik çatışmaya karıştığı savaşta öldürüldü. Kolonileşmenin başlangıcı, İspanya kralı II. Philip (Filipin adı buradan gelir) sefer emrini verdiği zamandır. Fetihçi, Miguel Lo'pez de Leguzpi,Meksika'dan 1565'de ulaştı ve Cebu'da ilk kolonileşmeyi şekillendirdi. 1571'de Manila'yı Yeni İspanya'nın başşehri olarak tesis etti. Romalı misyonerler yerli halkın çoğunun dinini değiştirdiler. Sonraki 333 yıl içinde İspanyol ordusu, yerel halkın isyanları ve çeşitli dış koloni meydan okumalarıyla savaştı. Böyle isyanlar, İngiliz, Çin, Alman, Fransız, Japon ve Portekizler'den geldi. İspanya için en büyük kayıp, Yedi yıl savaşlarında Manila'nın İngilizler tarafından kalıcı işgali oldu. Filipinler, Yeni İspanya'nın bir toprağı olarak 1565'den 1821'e kadar yönetildi. Önceleri İspanya tarafından yönetiliyordu. Manila Galleon (İspanyol ticaret gemisi) 16. yüzyılın başlarında yılda bir veya iki kez Manila, Acapulco, Meksika arası sefer yapıyordu. Filipinliler ise dünya ticaretine 6 Eylül 1834'te açıldılar.

Politika ve Hükûmet

Nesneler Karşılıkları
Bayrak Ulusal Bayrak
Ant Lupang Hinirang
Vatansever Pilipinas Kong Mahal
Şarkı Bayan Ko
Kıymetli taş Güney deniz İncileri
Dans Carinosa
Hayvan Carabao
Kuş Filipin Kartalı
Balık Süt Balığı
Çiçek Arap Yasemini
Ağaç Angsuna(Narra)
Yaprak Hurma Ağacı Yaprağı
Meyve Mango
spor Sipa
Ev Klübe
Giysi Barong
kahraman Jose' Rizal
Filipinler, üniter başkanlık yapısına sahiptir. Başkan devlet ve hükümet başkanlığı görevlerinin her ikisini de üzerinde bulundurur. Aynı zamanda silahlı kuvvetlerinin de başkomutanıdır. Başkan, halkın oylarıyla altı yıllık bir dönem için seçilir. Kabineye atama yapar ve toplantılara başkanlık eder. İki odalı meclis, senato ve temsilciler meclisinden meydana gelir. Senato üyeleri de altı yıllık bir dönem için seçilir. Temsilciler meclisi üyeleri ise üç yıllık bir dönem için yasamalı ilçelerden temsilciler içinden seçilir.

Filipin, Birleşmiş Milletler'in 24 Ekim 1945 günündeki başlangıcından beri kurucu ve aktif üyesidir. Bunun dışında Güney Doğu Asya Ulusları Cemiyeti'nin (ASEAN) de kurucu üyesidir. Filipinler aynı zamanda Doğu Asya Zirvesi (EAS)'nin de üyesidir. Asya Pasifik ekonomik Birlilği'nin, Latin Birliği ve Grup 24'ün aktif bir üyesidir.

İdari bölümler

Filipin, üç coğrafik alana bölünür; Luzon, Visayas ve Mindanao. Bunlar, on yedi bölgeye, seksen bir ile, 118 şehir, bin 510 belediyeye ve 41 bin 995 Barangay (bölge hükümetleri) ayrılır.

Bölge Tahsis Edilen Hükümet Merkezi
Ilocos Bölgesi Bölge I San Fernando Şehri, La Union
Cagalay Vadisi Bölge II Tuguegarao Şehri, Cagayan
Merkez Luzon Bölge III San Farnando Şehri, Pampango
Calabarzon Bölge IV-A Calamba Şehri, Laguna
Mimaro Bölge IV-B Calapan Şehri, Oriental Mindora
Bicol Bölge V Lepazpi Şehri, Albay
Batı Visayas Bölge VI Iloilo Şehri
Merkez Visayas Bölge VII Cebu Şehri
Doğu Visayas Bölge VIII Tacloban Şehri
Zamboang Yarımadası Bölge IX Dagadian Şehri
Kuzey Mindanao Bölge X Cagaya del Oro Şehri
Davao Bölgesi Bölge XI Davao Şehri
Soccsksargen Bölge XII Kronodal Şehri, South Cotabato
Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi ARMM Cotabato Şehri
Condiller Yönetim Bölgesi CAR Baguio Şehri
Ulusal Başşehir NCR Manila

Coğrafya


Filipinler CoğrafyasıFilipinler 7 bin 107 takım adadan oluşmuştur. Toplam yüzölçümü yaklaşık olarak 300 bin km²dir. 116° 40' ve 126° 34' Doğu boylamları ile 4° 40' ve 21° 10' Kuzey enlemleri arasında uzanır. Doğusunda Filipinler Denizi, batısında Güney Çin Denizi ve güneyinde Celebes Denizi ile çevrilmiştir. Borneo adası birkaç yüz kilometre günetbatıda ve Tayvan tam kuzeyde uzanır. Moluccas ile Sulawesi kuzeyde ve Palau Filipinler Denizi'nin uzakdoğusundadır.

Adalar genellikle üç ada grubuna bölünmüştür: Luzon (Bölge I ile V arası, NCR ve CAR), Visayas (VI ile VIII arası), ve Mindanao (IX ile XIII arası ve ARMM). Luzon'daki Manila'nın yoğun kapısı ulusal başkenttir ve Quezon şehrinden sonra dışa açılan ikinci en büyük şehridir.

Yerel iklim sıcak, nemli ve tropicaldır. Yıllık ortalama sıcaklık 26,5 °C civarındadır. Bilinen üç mevsim vardır: Tag-init veya Tag-araw (sıcak mevsim veya Mart'tan Mayıs'a kadar olan yaz mevsimi), Tag-ulan (Haziran'tan Kasım'a kadar olam yağmurlu mevsim), ve Taglamig (Aralık'tan Şubat'a kadar olan soğuk mevsim. Güneybatı musonu (Mayıs-Ekim) "habagat" olarak ve kuzeydoğu musonunun (Kasım-Nisan) kuru rüzgarlârı da "amihan" olarak bilinir. Sorsogon, Baguio, Davao ve Sierra Madre dağı gibi yerlerde çölleşme vardır.

Dağlık adaların birçoğu tropikal yağmur ormanlarıyla ve volkanla kaplıdır. En yüksek noktası 2 bin 954 m. yüksekliğiyle Mindanao'daki Apo Dağı'dır. Mayon Volkanı, Pinatubo Dağı ve Taal Volkanı gibi birçok etkin volkan vardır. Ülke Batı Pasifik tayfun kuşağı içinde bulunur ve yılda yaklaşık 19 tayfun geçirir.

En uzun nehri kuzey Luzon'daki Cagayan Nehri'dir. Hemen hemen dairesel olan Manila Bay ve Laguna de Bay'a bağlı olan Pasaig Nehri, Subic Körfezi, Davao Körfezi ve More Körfezi gibi yerler bazı önemli körfezlerdir. Samar ve Leyte adalarını birbirine bağlayan San Juanico Köprüsü San Juanico Boğazı'nı birleştirir.

20 Ağustos 2007'de Richter ölçeğine göre 6,5 büyüklüğünde olan deprem Filipinlerin güneydoğusunu vurdu.

Ekonomi

Filipinler tarımsal alanda, elektronik endüstrisinde ve ekonomi hizmet sektöründe yeni endüstrileşen ülkedir. "Sonraki Onbir" ekonomilerinde listelenmistir. Filipinler'in ekonomisinde önemli bir canlılık görülür.

Asya Finansal Krizi sonucunda Filipin pesosunu bir doları 40 pesodan 26 pesoya düşürerek Filipin ekonomisini son derecede etkiledi. Düşük yabancı sermaye ülkeye girmesiyle temelini tarımın oluşturduğu ekonomide 1999'da %3 ve 2000'de %4 küçülme oldu. 2000'deki politik belirsizlikler peseyu zayıflatmış hatta daha ötesi bir doları 55 pesoya çıkararak pesonun en düşük seviyeye inmesine neden olmuştur.

1990'lardaki Doğu Asya finansal krizi, Filipinler'in ekonomisinde deneyim sağlamasına ve 2004'de %6'lık bir büyüme elde etmesini sağladı. Başbakan Gloria Macapagal Arroyo, 2020'lerde ülkesinin gelişmiş ülkeler arasında yer alacağını taahhüt etti. 2005'de Filipin pesosu Asya'nın en işlevsel parası oldu. 2006'da Filipin ekonomisi geçen yıla oranla %5,4'lik bir büyüme sağladı. Hükümet Gayri safi milli hasılayı artırmak için 2007'de %7'lik, 2008'de %8'lik ve 2009'da %9'luk bir büyüme hedefliyor.

Muz ticaretinin ülke ekonomisine katkısı büyüktür. Bunun yanı sıra Filipinler tam bir tatil cennetidir.

Nüfus

Filipinler 85 milyona aşkın nüfusuyla (2005) dünyanın en çok nüfusuna sahip 12. ülkesidir. Manila dünyanın en ünlü 11. başkentidir. Okur-yazarlık oranı %92.5'dir (2003) ve bunda erkeklerin oranı kadınlarınkine hemen hemen eşittir. Yaşam süresi kadınlarda 69.91 ile 72.28 arasında, erkeklerde 66.44 yıldır. Nüfus yılda yaklaşık olarak %1.92 artmaktadır. 1903'den beri 100 yılda nüfus 11 kat arttı. Bu da gösteriyor ki, büyüme oranı bölgedeki diğer ülkelere göre daha hızlıdır. (Endonezya aynı sürede sadece 5 kat büyüdü).

Etnik gruplar

Filipinliler çeşitli Avustralyanca kelimelerinin birbirini takip eden bin yıldan daha uzun bir süre boyunca etkisi altında kalmıştır.

Filipinliler şu anda, çeşitli etnik guruplar içeren, fakat sınırlanmayan şu guruplara bölünmüştür: Visayanlar, Tagaloglar, Ilocanolar, Morolar, Kapampangan, Bicolano, Pangasinense, Igorot, Lumad, Mangyan, Ibanag, Chabacano, Bajau, Ivatan ve Palawantribes.

Diller

1987 Yasasında Filipince ve İngilizce'nin her ikiside resmî dil ilan edilmiştir. Birçok Filipinli İngilizce'yi, Filipince'yi ve yerel dillerini anlayabilir, yazabilir ve konuşabilir.

On iki büyük bölgesel dil, yerel bölgelerinin yardımcı resmi dillerinin her birine konuşan bir milyondan daha fazla kişiden olumuştur. Bu diller: Tagalog, Cebuano, Ilocano, Hiligaynon, Waray-Waray, Kapampangan, Bikol, Pangasinan. Kinaray-a, Maranao, Maguindanao ve Tausug.

Din

Filipinliler Ferdinand Magellan'ın 1521'de ülkeye gelmesiyle Hristiyanlıkla tanıştılar. Filipinler'in yaklaşık %86'ı Hristiyan olmakla beraber bunların %81'i Roma Katolik Kilisesi'ne bağlıdır. Güney Asya'da ticareti geliştiren Arapların teklifiyle 14.yüzyılından kısa bir süre sonra İslamiyetle tanıştılar. Filipinler'in yaklaşık olarak %9'u Müslüman'dır ve yerel dilde 'Moros' olarak bilinirler ve genelde ülkenin kuzeyindedirler. 1899'da Amerikan askerlerinin ülkeye gelmesiyle Presbiteryen ve Metodist (Protestan mezhebi) ile de tanıştılar.

Kültür

Filipin kültüründe, Filipinlerin İspanyol ve Amerikan kültürleriyle karışık yerli Avustralya uygarlıklarının etkileri görülür. Filipin kültürü İspanyolların üçyüz yıldan fazla süreyle Meksika Şehri kanunları kullanarak Filipinleri sömürmesiyle oluştu. Bu İspanyol tesirleri çok belirgin bir şekilde edebiyat, halk müziği, halk dansı, dil, yiyecek, sanat ve din'de, (Roma Katolik Kilisesi dinsel festivalleri gibi) kendini gösterir.

Sayısız cadde, kasaba, ilçe adları İspanyolca isimlerden oluşmuştur. İspanyol mimarisi de ülkede genişçe yeralır. Bu etki özellikle ülkenin kiliseleri, hükümet binaları ve üniversitelerde görülebilir. Vigan şehrindeki İspanyol sömürge kasabasında olduğu gibi birçok İspanyol stili ev ve bina koruma altına alınmıştır.

Filipin mutfağında Çin etkisi çok belirgindir. Yerel dilde mami olarak bilinen şehriyenin varlığı, Çin mutfağını andırır.

Filipinler'de kullanılan İngilizce dili çağdaşdır ve Amerikan mirası olarak görülür.

Filipinler'deki en temel oyun sporları basketbol ve bilardodur. fest-fut ve film aşkı gibi Amerikan Pop Kültür Trentleri'nin geniş bir etkisi vardır. Birçok cadde köşesinde fest-fut büfeler bulunur.

Filipinli'lerin şanlı ulusal kahramanları çalışarak ve halkına yol göstererek Filipin'in ulusal şeklini kazanmasında katkıda bulunmuştur.José Rizal halkının ulusal kimliğini kazanmasına yazdığı yazılar ve yaptığı konuşmalarla katkıda bulunmuş, yenilikçi, ileriyi gören bir kahramandır. Orjinali İspanyolca olan Noli Me Tangere ve El Filibusterismo adındaki romanları İspanyol yönetimi altındaki sömürge yaşamını anlatır ve Filipin okullarında okutulur.

Müzik (geleneksel müziği içerir) ve serbest etkinlikler Filipin toplumunun önemli bir özelliğidir.

Boks, basketbol, badminton, bilardo, futbol, ve bovling gibi çeşitli sporlar da beğenilen sporlardır.

Geleneksel Filipin dövüş sanatı (Eskrim gibi) üçyüz yıllık İspanyol sömürgesi zamanında ortadan kaldırıldı, ancak sonradan yeniden ilgi görmeye başladı. Böylece Filipin Dövüş Sanatı 20. yüzyılda Filipin askeriyesinde, polisiyede ve mevcut birçok külüpte bütün üyelere zorunlu kılındı.